1 op 20 universiteitsstudenten gebruikt stimulerende geneesmiddelen om beter te studeren

Datum: 02/12/2019

Het FAGG bevroeg meer dan 12 000 Franstalige universiteitsstudenten over het gebruik van stimulerende geneesmiddelen. Hieruit blijkt dat 5 % van deze studenten stimulerende geneesmiddelen gebruikt in de hoop hun studieprestaties te verbeteren zonder dat het gaat om een medisch gebruik.

Wat zijn stimulerende geneesmiddelen?
Stimulerende geneesmiddelen met methylfenidaat, modafinil, atomoxetine en pitolisant (lijst met in België gecommercialiseerde geneesmiddelen via geneesmiddelendatabank.fagg-afmps.be), zijn goedgekeurd voor de behandeling van aandachtstekortstoornis met of zonder hyperactiviteit (ADHD) en/of narcolepsie. Het gaat om geneesmiddelen die alleen op medisch voorschrift mogen worden afgeleverd. Misbruik kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, zoals hartproblemen, hoge bloeddruk, slapeloosheid, depressie, paniekaanvallen en verslaving.

Bevraging
Sommige studenten gebruiken stimulerende middelen in de hoop hun studieprestaties te verbeteren. In Vlaanderen worden regelmatig bevragingen georganiseerd om het drugsgebruik en het gebruik van stimulerende geneesmiddelen bij studenten te onderzoeken. Voor de Belgische Franstalige universiteiten waren deze gegevens nog niet beschikbaar. Daarom lanceerde de afdeling Vigilantie van het FAGG een bevraging bij deze studenten in het kader van de activiteiten op het gebied van geneesmiddelenbewaking.

De bevraging werd uitgevoerd tussen oktober en november 2018 bij de zes Belgische Franstalige universiteiten. Studenten ouder dan 18 jaar werden via e-mail uitgenodigd om op vrijwillige en anonieme basis deel te nemen. In totaal reageerden 12 144 studenten op de bevraging (een antwoordpercentage van 14 %). De gemiddelde leeftijd van de respondenten was 22 jaar en 65 % was vrouw. Ongeveer een kwart van de respondenten waren studenten geneeskunde of gezondheidswetenschappen.

Resultaten

1 op de 20 studenten (5 %) gebruikt stimulerende geneesmiddelen om niet-medische redenen
In totaal gaf 8 % van de studenten aan dat ze ooit stimulerende geneesmiddelen hadden gebruikt, al dan niet in het kader van een medische behandeling. De meerderheid gaf aan dat ze deze geneesmiddelen in het voorgaande jaar hadden gebruikt. Methylfenidaat was het meest gebruikte middel. Het gebruik bij mannen lag twee keer zo hoog (10 %) als bij vrouwen (5 %).

Twee op de drie gebruikers van stimulerende geneesmiddelen gebruiken deze buiten het kader van een medische behandeling. Bij deze gebruikers begon meer dan 80 % pas na de leeftijd van 18 jaar met het gebruik van stimulerende geneesmiddelen.

Stimulerende geneesmiddelen die zonder medisch advies worden verkregen, worden gebruikt om de studieprestaties te verbeteren
De belangrijkste redenen die studenten aanhaalden om het gebruik van deze geneesmiddelen te motiveren waren: betere concentratie, langer kunnen studeren en betere studieprestaties. Het gebruik als partydrug of om af te vallen was vrij beperkt.

Het gebruik van stimulerende geneesmiddelen was frequenter tijdens de blok- en examenperiode. Terwijl de meerderheid van de gebruikers om medische reden deze geneesmiddelen regelmatig (minstens één keer per week) gebruikt, is het gebruik onder niet-medische gebruikers sporadischer.

Verschillende bijwerkingen waargenomen
Bij zowel medische als niet-medische gebruikers van stimulerende geneesmiddelen waren de gemelde bijwerkingen vooral slaapstoornissen, hartkloppingen en emotionele instabiliteit. In het algemeen worden stimulerende geneesmiddelen vaak geassocieerd met hoofdpijn, nervositeit, agitatie, verminderde eetlust, misselijkheid en buikpijn. De intensiteit van deze bijwerkingen is over het algemeen evenredig met de gebruikte dosis.

Stimulerende geneesmiddelen voor niet-medisch gebruik wordt voornamelijk via vrienden of kennissen verkregen
Vrienden of kennissen binnen en buiten de studentengemeenschap vormen de belangrijkste bron om aan stimulerende geneesmiddelen voor niet-medisch gebruik te geraken. Dit suggereert dat sommige patiënten die medisch worden behandeld, hun medicatie met vrienden delen. Bovendien verkreeg 9 % van de niet-medische gebruikers deze geneesmiddelen via het illegale internetcircuit.

Cijfers in lijn met andere studies
Uit een globale Europese studie uit 2015 blijkt dat 1 tot 16 % van de studenten stimulerende geneesmiddelen gebruikt om niet-medische redenen. In 2017 bedroeg het niet-medische gebruik door studenten aan Vlaamse universiteiten en hogescholen 9 %. De opzet en uitvoering van deze bevragingen waren echter anders, waardoor de resultaten van de nieuwe bevraging niet rechtstreeks kunnen worden vergeleken. Een onderzoek van de Socialistische mutualiteiten uit 2018 toonde aan dat Vlaamse jongeren meer stimulerende geneesmiddelen gebruiken dan Waalse of Brusselse jongeren.

Conclusies
Deze bevraging bevestigt dat een minderheid van de studenten stimulerende geneesmiddelen oneigenlijk gebruikt om de studieprestaties te verbeteren. Studenten moeten zich ervan bewust zijn dat geen enkel geneesmiddel veilig en doeltreffend is om intellectuele prestaties te verbeteren. Er zijn verschillende risico's verbonden aan het misbruik van deze geneesmiddelen. Misbruik kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals hartproblemen, hoge bloeddruk, slapeloosheid, depressie, paniekaanvallen en verslaving. Geneesmiddelen die buiten het legale circuit worden verkregen, bijvoorbeeld via een illegale website, bevatten niet altijd de juiste werkzame stof, de juiste dosering of de juiste hulpstoffen en kunnen dus schadelijk zijn.

Stimulerende middelen die worden voorgeschreven voor de behandeling van ADHD zijn in de eerste plaats bedoeld voor kinderen en adolescenten, langetermijngegevens over het gebruik ervan door volwassenen zijn schaars. Bovendien wordt zelfs binnen dit therapeutische kader de noodzaak om de behandeling met stimulerende geneesmiddelen voort te zetten, regelmatig opnieuw beoordeeld door de arts. Het is ook aangeraden om het gebruik van dergelijke geneesmiddelen jaarlijks te onderbreken opdat de arts de symptomen en het functioneren van de patiënt opnieuw zou kunnen beoordelen. In geen geval mogen stimulerende geneesmiddelen dus zonder medisch toezicht worden gebruikt.

Het FAGG dankt alle studenten die aan de bevraging hebben deelgenomen, en ook de universiteiten en de verschillende partners die hebben bijgedragen tot de uitvoering van de bevraging.

Meer informatie
Melding van misbruik of verkeerd gebruik van een geneesmiddel
Educatief materiaal voor methylfenidaat
Campagne studeren en medicatie in Vlaanderen
ADHD Zorgpad
ADHD informatie

FAGG-campagnes
Een geneesmiddel is geen snoepje.
Geneesmiddelen via internet? Surf niet met uw gezondheid!

Gecommercialiseerde geneesmiddelen in België
Concerta®, Equasym®, Medikinet®, Methylfenidaat Sandoz®, Methylphenidate Mylan®, Rilatine®, Provigil®, Xyrem® en Wakix®

Laatste update op 11/12/2019